اسلام آباد۔12جون (اے پی پی):قومی اسمبلی اچ آندے مالی سال 25-2024 دا18ہزار 887ارب روپے دا وفاقی بجٹ پیش کرݙتا ڳئے ، سرکاری شعبہ دے ترقیاتی پروگرام دا مجموعی حجم 1500 ارب روپے اے، سبسڈیز دا حجم 1363 ارب روپے رکھیا ڳئے جݙاں جو مجموعی گرانٹس دا حجم 1777 ارب روپے تجویز کیتا ڳئے ، گریڈ ھک توں 16 دے سرکاری ملازمین سانڳے تنخواہیں اچ 25 فیصد جݙاں جو 17 توں 22 گریڈ دے افسراں دیاں تنخواہیں اچ 20 فیصدودھارا تجویز کیتا ڳئے ریٹائرڈ ملازمین دی پنشن اچ 15 فیصد ودھارے دی تجویز اے، گھٹ توں گھٹ ماہانہ تنخواہ 32 ہزارتوں ودھا تے 37 ہزار روپے کرݨ دی تجویز اے، ٹیکس محصولات دا ہدف12970 ارب روپے رکھیا ڳئے جݙاں جو گزریل مالی سال دے مقابلے اچ 38 فیصد زیادہ اے، دفاعی ضرورتاں سانڳے 2122 ارب روپے رکھݨ دی تجویز اتے اقتصادی ترقی دی شرح 3.6 فیصد رہݨ دا امکان اے ۔ قومی اسمبلی اچ وفاقی وزیر خزانہ سینیٹر محمد اورنگزیب آندے مالی سال 25-2024ء دا بجٹ پیش کریندے ہوئیں آکھیے جو فروری 2024 دے انتخابات دے بعد مخلوط حکومت دا اے پہلا بجٹ اے، ساریاں اتحادی جماعتاں دی رہنمائی سانڳے انہاں دا شکریہ ادا کریندوں ۔ انہاں آکھیے سیاسی اتے معاشی چیلنجاں دے باوجود پچھلے ھک سال اچ اقتصادی محاذ تے ساݙی پیش رفت متاثر کن رہی اے۔ اڄ قدرت پاکستان کوں معاشی ترقی دی راہ تے چلݨ دا ھک ٻیا موقع ݙتے جی?? کوں ضائع کرݨ دے اساں متحمل نی تھی سڳدے ۔ انہاں آکھیے 1990 اچ میاں محمد نواز شریف پاکستان اچ جی??ھی معاشی اصلاحات دی بنیاد رکھی انھاں کوں اڳوں ودھاوݨ سانڳے وزیراعظم محمد شہباز شریف دی قیادت اچ مقامی اصلاحاتی ایجنڈے دے ذریعے موجودہ معاشی مسئلیں تے قابو پاتے ترقی دی رفتار ودھاوئی ویسی ۔ انہاں آکھیے جو وزیر اعظم شہباز شریف دی گزریل حکومت دی تعریف کریندوں جی?? آئی ایم ایف نال سٹینڈ بائی معاہدہ کیتا۔ ایں پروگرام نال کیتے ونجݨ آلے اقدمات دے نتیجے اچ معاشی استحکام دا رستہ ہموار تھئے تے غیر یقینی دی صورتحال اختتام کوں پڄی ۔ انہاں آکھیے جو گزریل کجھ مہینے اچ ساݙی مسلسل کوششاں دے نتیجے واضح کریندے پئن اساں سدھے پاسے ٹردے پیوں ۔ مہانگ مئی اچ گھٹ تھی تے 12 فیصد تے آ ڳئی اے۔ چیلنج اچ کامیابی معمولی کائنی ، آوݨ آلے ݙینھاں اچ ایں مزید گھٹ تھیسی ۔ انہاں آکھیے سٹیٹ بینک دی طرفوں شرح سود اچ کمی دا اعلان مہانگ تے قابو پاوݨ دیاں کوششاں دی تائید تے ثبوت اے۔ وزیر خزانہ آکھیے گزریل ھک سال اچ کامیابیاں دے نتیجے اچ ملک بحرانی صورتحال توں نکل ڳئے تے عوام تئیں پڄݨ آلے ثمرات دا حامل ترقی دا دیرپا سفر شروع تھی چکیے ۔ انہاں آکھیے ایہو ویلھا اے جو اساں آپݨی معیشت اچ نجی شعبے کوں مرکزی اہمیت ݙیوں تے کجھ لوکاں دی بجائے پاکستان دی عوام کوں اپݨی ترجیح بݨاؤں۔ انہاں آکھیے بجٹ خسارے کوں گھٹ کرݨ ھک اہم مقصد ہوسی جی?? دے حصول کیتے اساں ھک منصفانہ ٹیکس پالیسی دے ذریعے اپݨی آمدݨ ودھیسوں تے غیر ضروری خرچے گھٹ کریسوں جݙاں جو انسانی ترقی، سماجی تحفظ اتے ماحولیات دے حوالے نال خرچیں اچ کوئی کمی نہ کیتی ویسی ۔ توانائی دے شعبے اچ پیداواری لاگت کوں گھٹ کرݨ ٻہوں اہم اے ، وزیر خزانہ آکھیے جو حکومت دی اولین ترجیح مہانگ تے قابو پاوݨ اے ھک سال پہلے افراط زر 38 فیصد جݙاں جو فوڈ انفولیشن 48 فیصد ہئی جی?? توں گھٹ آمدن طبقات کوں ٻہوں اوکھ دا سامݨا ہئی ، حکومت دی بہتر معاشی حکمت عملی دے نتیجے اچ مہانگ اچ ٻہوں کمی تھئی اے ، مئی 2024 اچ کنزیومر پرائس انڈکس 11.8 فیصد ہئی جݙاں جو فوڈ انفولیشن صرف 2.2 فیصد ہئی ، حکومت مہانگ کوں سنگل ڈیجٹ تئیں گھن آوݨ سانڳے ٻہوں محنت کیتی اے ۔ انہاں آکھیے جو پاکستان دی بدقسمتی اے ٹیکس ٹو جی ڈی پی شرح دے حوالے نال ݙوجھے ملکاں توں اساں کافی پچھوں ہیسے ایہا وجہ اے جو ٹیکس نظام اچ اصلاحات ساݙی معاشی کامیابیاں کیتے ٻہوں اہم اے ، ایف بی آر اچ کثیر الجہتی اقدامات پہلے توں جاری ہن وزیراعظم ڈیجیٹلائزیشن، ٹیکس پالیسی اتے ایف بی آر اچ انتظامی اصلاحات تےنظر رکھی ہوئی اے انہاں دی واضح ہدایات ہن جو ٹیکس نیٹ اچ پہلے توں موجود لوکاں تے ٻوجھ نہ پاتا ونڄے بلکہ ٹیکس نیٹ کوں ودھایا ونڄے ۔ انہاں آکھیے اساں تاجر دوست سکیم متعارف کرائی اے جی?? دا مقصد ہول سیلر ریٹیلزر اتے ڈیلرز کوں رجسٹرڈ کرݨا اے ایں سکیم دے تحت 30 ہزار 400 تئیں رجسٹریشن تھی چکی اے آندے ویلھے اچ ایف بی آر لوکاں کوں ٹیکس نیٹ اچ گھن آوݨ سانڳے آپݨی کوشاں کوں تکھا کریسی ۔ وفاقی حکومت کلھیں مالیاتی استحکام دے اہداف کوں حاصل نی کرسڳدی ایں سانڳے وفاقی حکومت ملک دے مجموعی وسائل اچ ودھ توں ودھ ودھارے سانڳے صوبائی حکومتاں نال رل تے کم کریندی پئی اے ۔ انہاں کوششاں کوں تقویت ݙیوݨ سانڳے اساں ساریاں صوبائی حکومتاں نال جامع قومی مالیاتی معاہدہ تجویز کریندوں ۔ اساں آہنگی اتے یگانگت خود کفالت دے ہدف کوں حاصل کرݨ داھکو رستہ اے ایں سلسلے اچ ساݙی صوبیں نال مشاورت جاری اے۔ انہاں آکھیے حکومتی خرچے اچ کمی مالیاتی خسارے کوں گھٹ کرݨ دی حکمت عملی دا ݙوجھا اہم ستون اے ، اساں غیر ضروری خرچے گھٹ کریندے پئن۔ حکومت پنشن دے نظام اچ اصلاحات گھن آندی پئی اے ، وفاقی حکومت دی ساری خالی آسامیوں کوں ختم کرݨ دی تجویز زیر غور اے جی?? تں سالانہ 45 ارب روپے دی بچت دا امکان اے، وفاقی حکومت دے حجم اتے وسائل دے ضیان کوں گھٹ کرݨ سانڳے ھک اعلیٰ سطح اتے بااختیار کمیٹی بݨائی ڳئی جٰڑھی حکومتی ڈھانچے دا بغور جائزہ گھنسی تے اڳلے ڈھائی مہینے اچ آپݨی سفارشات کابینہ کوں پیش کریسی ۔ وزیراعظم رائیٹ سائزنگ دے حوالے نال پہلے اقدام دے طور تے پی ڈبلیو ڈی دے محکمے کوں بند کرݨ دا اعلان کیتے ۔ انہاں آکھیے ملک اچ کاروباری سرگرمیاں کوں تکھا کرݨ تے برآمدات ودھاوݨ سانڳے ریگولیٹری فریم ورک کوں سوکھا بݨاوݨ اہم اے، ایں سلسلے اچ سرمایہ کاری بورڈ دے تحت پاکستان ریگولیٹری ماڈرنائزیشن اینیشیٹو دا آغاز کر ݙتا ڳئے جی?? دا مقصد آٹومیشن دے ذریعے کاروباری ماحول کوں بہتر کرݨ اے جݙاں جو سرمایہ کاری برآمدات اتے معاشی ترقی دی رفتار کوں ودھایا ونڄ سڳے انہاں آکھیے کہیں وی حکومت دے بجٹ دا ھک وݙا حصہ چیزاں تے خدمات دے حصول اچ صرف تھیندے، پروکیورمنٹ دے نظام اچ سوکھ تے شفافیت دے ذریعے حکومت دی کارکردگی اچ بہتری گھن آوݨ دے نال نال وسائل دی بچت وی کیتی ونڄ سڳدی اے ۔ ای پروکیورمنٹ توں سرکاری خرچے اچ 10 توں 20 فیصد تئیں گھٹ کیتا ونڄ سڳدے ۔ ایں نظام توں کرپشن، فراڈ اتے بدنیتی جیہے مسئلیں تے قابو پاوݨ اچ مدد ملسی اے نظام 37وزارتاں جݙاں جو 279 پروکیورنگ ایجنسیاں اچ نافذ تھی ڳئے ، حکومت دا پختہ ارادہ اے سارے پروکیورمنٹ کوں اڄوکے سال ای پروکیورمنٹ دے فریم اچ گھن آیا ونڄے ۔ وزیر خزانہ آکھیے جو حکومتاں کوں کاروبار نی کرݨا چاہیدا ، وزیراعظم ایں سلسلے اچ حکومتی عمل کوں گھٹ کرݨ تے نجی شعبہ کوں ودھارا ݙیوݨ سانڳے پکا یقین رکھیندن ، ایں سانڳے اساں نجکاری کوں ھک کلیدی ترجیح بݨائے ، نہ صرف پی آئی اے، روزویلیٹ ہوٹل، ہائوس بلڈنگ فنانس کارپوریشن اتے فرسٹ وومن بینک جیہے اداریں دی نجکاری اچ تیزی گھن آسوں بلکہ نجی شعبہ دی سرمایہ کاری کیتے ٻئے سرکاری ادارٰن کوں پیش کرݨ دا ھک پکا پروگرام شروع کرݨ ویندے پیوں آندے سالاں اچ توانائی، مالیاتی تے صنعتی شعبیں اچ ایس او ایز دی ملکیت اتے انتظام دی نجی شعبے کوں منتقلی تے خصوصی توجہ ݙتی ویسی ۔ انہاں پی آئی اے دی نجکاری دی تفصیل ݙسیندے ہوئیں آکھیے جو فروری 2024 اچ حکومت دے آوݨ دے بعد ایں سلسلے کوں تکھا کرݨ نال اڳوں ودھائے ، مارچ 2024 اچ پی آئی اے ہولڈنگ کمپنی دی تشکیل کیتی ڳئی جی?? دے بعد 622 ارب روپے دے اثاثہ جات کوں پی آئی اے توں منتقل کیتا ڳئے ، ایں سلسلے کوں اڳوں ودھا تے نجکاری کمیشن اپریل 2024 اچ پی آئی اے دی نجکاری سانڳے اظہار دلچسپی دی دعوت ݙتی جی?? اچ 12 کمپنیاں دلچسپی ݙکھائی ۔ 6 کمپنیاں کوں پر ی کوالیفائی کیتا ڳیا ، اگست 2024 دے پہلے ہفتے اچ سرمایہ کاراں دی طرفوں بڈز منگوا ڳھدیاں ویسن جی?? دے بعد اے سلسلہ توڑ پڄ ویسی انہاں آکھیے جو حکومت ملک دے وݙے ہوائی اڈیں کوں آئوٹ سورس کریندی پئی اے ایں توں ھک پاسے مسافراں کوں چنڳیاں سہولتاں ملسن تے ݙوجھے پاسے آمدن اچ ودھارا تھیسی اسلام آباد انٹرنیشنل ایئر پورٹ کوں ساریں توں پہلے آؤٹ سورس کیتا ویسی ایں سلسلے اچ عالمی مسابقتی بڈنگ دے ذریعے 15 جولائی 2024ء تئیں ٻولیاں وصول تھی ویسن ۔ لاہور تے کراچی ایئر پورٹس دی آئوٹ سورسنگ دا آغاز کجھ مہینے بعد کیتا ویسی ۔ وزیر خزانہ آکھیے جو وفاقی حکومت تے کھرباں روپے دی پنشن دا ٻوجھ اے، پنشن دے خرچے ودھدے پئن ایں خرچے اچ ودھارے دی شرح کوں گھٹ کرݨ دی لوڑھ اے ، حکومت ایں شعبے دی اصلاح کیتے سہ جہتی حکمت عملی بݨائی اے ، جی?? دے تحت موجودہ پنشن سکیم اچ اصلاحات گھن آئیاں ویسن نویں ملازماں سانڳے کنٹربی??ٹر?? پنشن سکیم متعارف کراوݨ دی حکمت عملی بݨائی ڳئی اے جی?? اچ حکومت دا حصہ ہر مہینے ادا تھیسی ایں توں مستقبل دے ملازمین دی پنشن انھاں دی ملازمت دے آغاز توں ہی مکمل فنڈڈ ہوسی، ایں توں علاوہ پنشن فنڈ دا قیام عمل اچ گھن آیا ویسی انہاں آکھیے بینظیر انکم سپورٹ پروگرام ساݙے سماجی تحفظ دے اقدامات دے سنگ بنیاد دی حیثیت رکھیندے ، اتحادی حکومت دا عزم ہے کمزور طبقے دی ودھ توں ودھ معاونت ݙتی ونڄے ، آندے مالی سال دے بجٹ دے ذر یعے کمزور طبقے کوں بی آئی ایس پی پروگرام دے ذریعے معاونت دا سلسلہ جاری رکھیا ونڄے ایں دی رقم اچ 27 فیصد ودھارے نال 593 ارب روپے تئیں پڄایا ویسی ، کفالت پروگرام دے تحت مستفید تھیوݨ آلے لوکاں دی تعداد 93 لکھ توں ودھا تے ھک کروڑ کیتی ویسی ، تعلیمی وظائف اچ مزید 10 لکھ ٻالیں دا اندراج کیتا ویسی ، بینظیر انکم سپورٹ پروگرام دے ذریعے مالی خود مختاری دا ہائی برڈ سوشل پروٹیکشن پروگرام متعارف کراوݨ دے منصوبے دا وی آغاز کیتا ویندا پئے۔وزیر اعظم دے اعلان کردہ کسان پیکیج دے تحت ایں سکیم کیتے 5 ارب روپے رکھݨ دی تجویز اے۔ انہاں آکھ??ا جو توانائی دے شعبے دا گردشی قرضیاں دے چیلنجز نال ݙوچار اے، اڄوکے مالی سالی اچ بجلی دی تقسیم کوں بہتر ٻݨاوݨ کیتے اقدامات کیتے ڳئن جئیں پاروں سال دے چھیکڑ تئیں سرکلر ڈیٹ سٹاک اچ کوئی ودھارا نہ تھیسی۔ انہاں آکھ??ا جو توانائی دے شعبے کیتے ترقیاتی بجٹ اچ 253 ارب روپے دی وݙی رقم رکھی ڳئی اے۔ این ٹی ڈی سی دے سسٹم اچ بہتری کیتے 11 ارب روپے دی رقم تجویز کیتی ڳئی اے۔ انہاں آکھ??ا جو آندے مالی سال دے ترقیاتی بجٹ اچ آبی وسائل کیتے 206 ارب روپے رکھیے ڳئن۔ انہاں آکھ??ا جو آئی ٹی سیکٹر کیتے 79 ارب روپے توں ودھ رقم رکھݨ دی تجویز ݙتی ڳئی اے۔ فیڈرل بورڈ آف ریونیو اچ ڈیجیٹلائزیشن اتے اصلاحات کیتے 7 ارب روپے رکھیے ویندے پئن۔ کراچی اچ آئی ٹی پارک ٻݨاوݨ کیتے 8 ارب روپے، ٹیکنالوجی پارک ڈویلپمنٹ پراجیکٹ اسلام آباد کیتے 11 ارب روپے، پاکستان سافٹ ویئر ایکسپورٹ بورڈ کیتے 2 ارب روپے رکھݨ دی تجویز اے۔ انہاں آکھ??ا جو انسانی ترقی اچ سرمایہ کاری حکومت دی بہترین سرمایہ کاری اے۔ انہاں آکھ??ا جو دیہاتی علاقیاں توں شہری علاقیاں تئیں طالبات کیتے پنک بساں متعارف کرائی ویندی پئن۔ وزیراعظم دی ہدایت تے دانش سکولاں دے پروگرام کوں اسلام آباد، بلوچستان، آزاد جموں تے کشمیر اتے گلگت بلتستان تئیں کھنڈایا ویندا پئے۔ ٻاہرلے ملک پاکستانیاں ولوں ٻھیجی ڳئی ترسیلات زر دے ودھارے کیتے 86.9 ارب روپے رکھݨ دی تجویز اے۔ انہاں آکھ??ا جو نویں ایمیگرینٹس کیتے جلدی توں جلدی ٻاہرلے ملک آبادی کاری کیتے قرض دی سہولتاں ݙیوݨ تے کم جاری اے۔ ایگزم بینک دے ذریعے ایکسپورٹ ری فنانس سکیم کیتے مختص رقم کوں 3 ارب 80 کروڑ توں ودھا تے 13 ارب 80 کروڑ کرݨ دی تجویز اے۔ سٹیٹ بینک دے ذریعے 539 ارب روپے دے ایکسپورٹ کریڈٹ دی فراہمی کیتی ویسی۔ حکومت دی ایس ایم ایز حکمت عملی دے تحت ایس ایم ایز دے کریڈت کوں 540 ارب روپے توں ودھا تے 11 سو ارب روپے کیتا ویسی۔ وزیر خزانہ آکھ??ا جو نیشنل کلائمیٹ فنانس سٹرٹیجی اکتوبر 2024 تئیں ٻݨا ڳھدی ویسی جئیں دا مقصد گلوبل کلائمیٹ فنانس کوں پاکستان اچ ڳھن آوݨ اے۔ ای بائیکس کیتے 4 ارب اتے توانائی دی بچت آلے پکھیاں کیتے 2 ارب روپے رکھیے ویندے پئن۔ انہاں آکھ??ا جو مالی سال 25-2024 کیتے اقتصادی ترقی دی شرح 3.6 فیصد رہݨ دا امکان اے۔ افراط زر دی اوسط شرح 12 فیصد متوقع اے، بجٹ خسارہ جی ڈی پی دا 5.9 فیصد جڈانجو پرائمری سرپلس جی ڈی پی دا ہک فیصد ہوسی۔ انہاں ݙس??ا جو ایف بی آر دے محصولات دا تخمینہ 12 ہزار 970 ارب روپے اے جی??ھا جو مالی سال توں 38 فیصد ودھ اے۔ وفاقی محصولات اچ صوبیاں دا حصہ 7 ہزار 438 ارب روپے ہوسی۔ انہاں ڈص??ا جو وفاقی نان ٹیکس ریونیو دا ہدف 3 ہزار 587 ارب روپے ہوسی۔ وفاقی حکومت دی خالص آمدݨ نو ہزار 119 روپے ہوسی۔ وفاقی حکومت دے کل اخراجات دا تخمینہ 18 ہزار 877 ارب روپے اے۔ سرکاری شعبہ دے ترقیاتی پروگرام کیتے 14 سو ارب روپے دا بجٹ رکھیا ڳئے۔ دفاعی ضروریات کیتے 2122 ارب روپے ݙتے ویسن۔ سول انتظامیہ کیتے 839 ارب روپے رکھیے ویندے پئن۔ پشن دے خرچیاں دکیتے 1014 ارب روپے، بجلی تے گیس تے ٻئے شعبیاں دی سبسڈیز کیتے 1363 ارب روپے رکھیے ویندے پئن۔ انہاں آکھ??ا جو خیبرپختونخوا دے ضم اضلاع گلگت بلتستان، اے جے کے، بی آئی ایس پی ، ایچ ای سی، ترسیلات زر اتے آئی ٹی دے شعبے دے فروغ کیتے 1777 ارب روپے رکھݨ دی تجویز اے۔ مالی سال 2024-25 دی پی ایس ڈی پی اچ ایں شعبے کیتے انسٹھ (59) فیصد رقم رکھݨ دی تجویز اے۔ وزیرخزانہ آکھ??ا جو وݙے شہراں اتے علاقیاں وچال رابطے ودھاوݨ، اتے ٹریفک دے ودھدے ہوئے حجم کوں سنبھالݨ اتے اڄوکے انفراسٹرکچر کوں اپ گریڈ کرݨ دے منصوبیاں تے توجہ ݙتی ڳئی اے۔ انہاں آکھ??ا جو ایجھے اقدامات کیتے ڳئن جئیں دا مقصد ملک دے توانائی دے بنیادی ڈھانچے کوں ودھاوݨ اتے جدید ٻݨاوݨ اے جئیں اچ ہائیڈرو پاور ڈیم دی تعمیر، سولر پاور پلانٹس دی تنصیب، اتے ٹرانسمیشن لائناں وچھاوݨ شامل ہن تانجو بجلی دی لوڑھ پوری کیتی ونڄ سڳے۔ وزیرخزانہ آکھ??ا جو اگلے مالی سال دی پی ایس ڈی پی اچ انفراسٹرکچر دی فراہمی کیتے اٹھ سو چووی ارب روپے دی وݙی رقم رکھݨ دی تجویز اے جئیں اچ توانائی دے شعبہ کیتے 253 ارب روپے، ٹرانسپورٹ اینڈ کمیونیکیشن سیکٹر کیتے 279 ارب روپے، واٹر سیکٹر کیتے ݙو سو چھ (206) ارب روپے جڈانجو پلاننگ اتے ہا ئوسنگ کیتے چھیاسی (86) ارب روپے شامل ہن۔سماجی شعبے کیتے ایں سال اچ ݙو سو چوالی ارب روپے دے مقابلے ݙو سو اسی ارب روپے رکھݨ دی تجویز اے۔ وزیرخزانہ آکھ??ا جو کراچی نہ صرف ملک دا ساریاں توں وݙا شہر بلکہ ملک دی اقتصادی ترقی اچ کراچی اہم کردار ادا کریندے۔ ایں کیتے ہک جامع کراچی پیکیج دی تجویز اے جئیں دے نال نال حیدرآباد، میر پور خاص، سکھر اتے بے نظیر آباد کیتے وی منصوبے ٻݨاوݨ دی تجویز اے۔ ٹیکس پالیسی بارے اقدامات دا ذکر کریندیں ہوئیں وزیرخزانہ آکھ??ا جو ٹیکس دی بنیاد کوں ودھا تے جی ڈی پی دے تناسب نال ٹیکساں دی شرح ودھائی ویسی۔ غیر دستاویزی معیشت دا خاتمہ کیتا ویسی۔
